Paradoksalnie, w miarę rozwoju wiedzy medycznej i wprowadzaniu do lecznictwa coraz to nowszych procedur terapeutycznych, zapadalność na sepsę się zwiększa.
Jest to związane z częstszym stosowaniem procedur inwazyjnego leczenia oraz sukcesywnym wydłużaniem się wieku pacjentów, którzy z tego powodu częściej wymagają hospitalizacji. Pacjenci z jej objawami, a zwłaszcza z jej ciężką odmianą, powodującą wystąpienie dysfunkcji narządów, wymagają bezwzględnej hospitalizacji na oddziałach intensywnej terapii (OIT), co przyczynia się do generowania dużych kosztów.
W leczeniu zakażeń krwi niezwykle istotnym problemem decydującym o powodzeniu terapii i w konsekwencji o kosztach i czasie hospitalizacji jest skuteczna diagnostyka czynników etiologicznych wywołujących ogólnoustrojową odpowiedź zapalną w przebiegu sepsy. Oznaczenie czynnika etiologicznego pozwala na zastosowanie efektywnej antybiotykoterapii. Do tej pory tzw. „złotym standardem” diagnostycznym są hodowle krwi. Wadą tej metody jest jej czasochłonność, sięgająca nawet 7 dni (do czasu wydania wyniku badania) oraz niska czułość, która powoduje że jedynie w ok. 15-30% hodowli udaje się uzyskać wzrost mikroorganizmów.
Wydaje się, że nadzieję dają techniki oparte o badania DNA drobnoustrojów. Niestety, ich wykrywanie bezpośrednio we krwi napotyka liczne trudności techniczne związane choćby z ich bardzo małą liczbą w próbkach. Szybka i nowoczesna diagnostyka sepsy musi dawać możliwość detekcji drobnoustrojów bezpośrednio w próbce krwi pacjenta w czasie do kilku godzin, co zwiększy szanse na wdrożenie skutecznej terapii.
Problem może rozwiązać wdrożenie rozwiązania, nad którym pracują naukowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zespół Zakładu Mikrobiologii Molekularnej Katedry Mikrobiologii UJ CM od kilku lat prowadzi prace badawcze nad opracowaniem nowoczesnych metod detekcji mikroorganizmów we krwi. W ich rezultacie opracowano nowatorskie metody: izolacji DNA drobnoustrojów z krwi; metodę nested - multipleks-real time – PCR (nmPCR) do detekcji bakterii Gram dodatnich, Gram ujemnych, grzybów drożdżowych i grzybów pleśniowych; metodę opartą o sekwencjonowanie następnej generacji (NGS) do wykrywania bakterii do poziomu rodzaju we krwi i opisano zjawisko DNAemii bakteryjnej oraz opracowano metodę FISH (Fluorescent In Situ Hybrydization) do wykrywania bakterii bezpośrednio (in situ) w próbkach.
Opracowane metody diagnostyczne zostały przetestowane na próbkach krwi pochodzących od pacjentów z sepsą, kwalifikowanych do badań przez lekarzy specjalistów intensywnej terapii i wykazały swoją skuteczność znacznie wyższą niż metoda oparta o hodowlę krwi (finansowanie: grant Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2010-2016).
Wdrożeniem innowacji zajmuje się powołana do tego celu spółka spin-off .
Dr hab. Tomasz Gosiewski
Zakład Molekularnej Mikrobiologii Medycznej
Katedra Mikrobiologii
Wydział Lekarski
Collegium Medicum
Uniwersytet Jagielloński
http://www.km.cm-uj.krakow.pl