Zwłóknienie, zwane inaczej fibrozą, jest stanem patologicznym, rozwijającym się na skutek nieprawidłowego procesu gojenia się tkanek, zazwyczaj w efekcie przewlekłego stanu zapalnego. Dochodzi wówczas do nadmiernej produkcji białek usztywniających strukturę tkanki, co zaburza jej prawidłowe funkcjonowanie. W konsekwencji dochodzi do powstania struktur bliznowatych i dysfunkcji całego narządu.
Zwłóknienie może dotyczyć różnych organów, włączając serce, płuca, trzustkę i wątrobę. Szacuje się, że choroby zwłóknieniowe są odpowiedzialne za ok. 45% wszystkich zgonów na świecie. Jak dotychczas, nie opracowano jednak skutecznego lekarstwa na tę chorobę. W innowacyjnej strategii leczenia/hamowania rozwoju zwłóknienia, naukowcy z UJ proponują wykorzystanie pęcherzyków zewnątrzkomórkowych (ang. Extracellular vesicles; EVs), pochodzących z komórek macierzystych, hodowanych w warunkach obniżonego stężenia tlenu (hipoksji).
EVs to nanometryczne struktury naturalnego pochodzenia, zawierające szereg składników aktywnych biologicznie. EVs mogą wnikać do innych komórek przekazując im swoją zawartość, przez co mogą wpływać na zmianę ich zachowania. Ze względu na korzystne cechy takie jak: niewielkie rozmiary, biokompatybilność i biofunkcjonalność, EVs zyskują coraz większą popularność jako terapeutyki nowej generacji.
Naukowcy z UJ wykazali, iż wyizolowane przez nich EVs zawierają bioaktywne czynniki o działaniu przeciwzwłóknieniowym. Rezultaty ich badań, przeprowadzonych na liniach komórkowych, wskazują na istotne obniżenie parametrów fibrozy w modelach zwłóknienia serca (UMO-2016/23/D/ NZ3/01310; NCN), płuc, trzustki i wątroby (TANGO-IV-A/0035/2019–00; NCBiR). Skuteczność działania nowego terapeutyku została potwierdzona również w żywym organizmie, z wykorzystaniem mysiego modelu zwłóknienia serca. Obecnie, naukowcy prowadzą dalsze zaawansowane badania, aby potwierdzić korzystne efekty antyzwłóknieniowe w modelach zwierzęcych zwłóknienia płuc, wątroby i trzustki.
Uzyskane, innowacyjne wyniki badań, naukowcy zawarli w opisie wynalazku pt. „Sposób otrzymy‑ wania pęcherzyków zewnątrzkomórkowych (EVs) pochodzących z indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych (iPSC) oraz ich zastosowanie”, który został zgłoszony do ochrony patentowej do Urzędu Patentowego RP w dniu 18.02.2023 r. (nr zgłoszenia patentowego P.443827).
Ochroną prawną wyżej opisanego wynalazku Uniwersytetu Jagiellońskiego i kompleksową współpracą nauki z otoczeniem zajmuje się Centrum Transferu Technologii CITTRU.
Choroby zwłóknieniowe są odpowiedzialne za około 45% wszystkich zgonów na świecie.
Obecnie Uniwersytet Jagielloński wraz z zespołem naukowym pod kierunkiem Pani dr Sylwii Bobis-Wozowicz poszukuje podmiotów zainteresowanych komercyjnym wykorzystaniem opisanego rozwiązania i współpracą w niniejszym zakresie tematycznym.
Więcej informacji:
http://www.cittru.uj.edu.pl, http://www.sciencemarket.pl
